Bardzo trudno jest przedstawić historię herbaty w kilku słowach.Temat ten jest rozbudowany - powstają obszerne prace naukowe, doktoraty, ograniczające się do konkretnego okresu historycznego, miejsca czy osoby. Aby zrozumieć i poprawnie przedstawić herbaciane fakty, należy znać specyfikę regionu, w tym przypadku historię Chin i Japonii.
Pytanie: prasowanie herbaty na potrzeby dworu zostalo zakazane w Chinach dekretem cesarskim w 1391, od tego momentu dotychczas relatywnie niszowa herbata lisciasta stala się dominujaca, dlaczego dopiero po 250 latach trafila do Japonii? Naprawde nie wczesniej?
Na to pytanie nie ma klarownej odpowiedzi.Jako ważnego elementu kultury do pojawienia się mnicha Ingen Ryūki (1654roku) w Japonii nie znaleziono ( jeszcze) dokumentów opisujących używanie herbaty liściastej ( sypanej ). Można jednak założyć, że istniały regionalne zwyczaje dotyczące używania herbaty liściastej. Chodzi o produkcję herbat na własne potrzeby domowe. Podobnie jak w naszej kulturze, istnieją tradycje robienia domowych produktów w formie kiszonek lub przetworów. (W przeszłości suszono także różne zioła np. kwiat lipy).
Tak wlasnie od setek lat obrabiono liście herbaty w niektórych japońskich wioskach..
Obecnie ..Żyjemy w czasach, gdy tradycje te po prostu zanikają lub ewoluują jako zwyczaj folklorystyczny. To jest wskazówka iż możemy przypuscić że istniała niszowa herbata liściasta
.Mnich Ingen Ryūki a sprawy herbaciane -inaczej ..Kim był mnich ? i w jakich żył czasach ?
Temat ciekawy, historycznie Mingowie wprowadzili zakaz podrozy morskich praktycznie zamykajac morskie granice; to dalo poczatek Wokou, powszechnie uwazanych za japonskich piratow, a w rzeczywistosci skladajacych sie w duzej czesci z chinczykow. 16/17w to zazarte walki na obszarach nadmorskich Chin, szczegolnie prow. Zhejiang i Fujian, ktore tradycyjnie byly prowincjami, przez ktore do Chin przybywali japonscy mnisi...
Yǐnyuán Lóngqí (隱 元 隆 琦) po japońsku, Ingen Ryūki, to chiński mnich, z którym związany jest przekaz nauk Zen w tradycjach późnej dynastii Ming do Japonii. Zalorzyciel swiatyni Manpukuji 萬福寺 w Kioto Uji . W 1654 roku przybyl do Japonii do portowego Nagasaki na zaproszenie chinskich kupców którzy mieli pozwolenie na pobyt i handel w miescie. Wraz z mistrzem do Japoniii dotarła 30 osobowa grupa jego uczniów .. Byli to ludzie wszechstronnie wykształceni obeznani w sztuce , to umożliwiło przekazanie wielu zwyczajów i nauk nieznanych w Japonii. Isnieje wielkie prawdopodobienstwo iz wraz ze wszystkimi nowościami, nowy styl picia herbaty pojawił się wtedy w kraju wschodzącego słońca.
- W Wikipedii możemy przeczytać biografię mnicha gdzie znajdziemy kilka interesujących faktów:
-Mnich Ingen urodził się1592 roku ( ostanie lata panowania dynastii Ming ) w okolicach mista Fuching na północy Fujian. Prowincja Fujian była już ważnym centrum produkcji herbaty.
-W wieku 20 lat przybył do klasztornego ośrodka na wyspie Putuo普陀山 - (prowincja Zhejiang), gdzie przygotował herbatę dla mnichów... obenie znajdziemy tam Focha（ 佛茶）.
O herbacie z Putuo 普陀山 pisałem kiedyś tutaj :
普陀山Pǔtúo Shān 佛茶 Fo Cha herbata zielona
-Przed wyprawą do Japonii mnich Ingen byl 33cim opatem , mistrzem Zen w świątyni Wanfu ( 萬福寺 ) (Fuching- w Fujian ) która w swojej historii była wielokrotnie niszczona i ograbiana..także przez piratów Wokou ( 倭寇 ).
:::;Mingowie wprowadzili zakaz podrozy morskich praktycznie zamykajac morskie granice;
W owych czasach powstało królestwo Ryukyu (琉球王国 ) (dzisiejsza Okinawa ), które było pod protektoratem Chin. Ryukyu stało sie posrednikiem między Chinami i innymi krajami - swobodnie rozwijał się handel . Wpływ chińskiej kultury na zwyczaje Ryukyu był ogromny.
Jeśli chodzi o herbatę, na Okinawie tradycyjnie piło się herbatę jaśminową importowaną z prow, Fujian. Nazywana sapin cha - z chinskiego xiāngpiàncha 香片茶.
Ciekawostka : W Japonii ,tylko na Okinawie obchodzony jest z zwyczaj Qingming( 清明 祭 ) - a jest to popularny termin , jeśli chodzi o pierwsze zbiory zielonej herbaty w Chinach.
.....W moich notatkach muzealnych mam zapisane, że właśnie mnich Ingen zapoczątkował sencha-do w Japonii fundując szkołę buddyjską.
Sencha -do ( 煎茶道 ) co to jest ？？？？
Zen Nihon Sencha do Renmei ( 全日本煎茶道連盟 ) to organizacja oficjalnie zarejestrowanych szkół nauczających sencha-do. Oraganizacja powstala w 1956 roku i obecnie zrzesza 36 szkół. . Mnich Ingen jest uważany za patrona zrzeszenia ,siedziba organizacji znajduje sie przy swiątyni Manpukuji ( Kioto Uji.)
Nie wiadomo jednak, w jak bardzo Ingen swoimi dzialaniami rozpowszechnił zwyczaj picia herbaty liściastej we ówczesnym społeczeństwie japońskim. Za czasów mnicha nie bylo rewolucji -- i wielkiego spopularyzwania zwyczajów herbacianych. Ale wiemy, że w świątyni organizowano spotkania z piciem herbaty, powstała poezja herbaciana.Ingen był w posiadaniu czajnika z Yixing, który przetrwał do naszych czasów i jest przechowywany w świątyni. ( niestety czajnik nie jest eksponowany ).
Eskentryczny Baisao. ( 売茶翁)
Mnichowi Baisao przypisuje się traktowanie herbaty liściastej ( sypanej ) jako drogi do odkrywania wartości duchowych , swoim dzialaniem zaineresował wielu uczonych i notabli, zainspirował nowe traktowanie przygotowania herbaty.
Baisao rozpoczął swój „biznes herbaciany” w wieku 61 lat otwierając herbaciany kramik w w Kioto w poblizu rzeki Kamogawa ( ok. 1735roku)
Co wiemy.
Baisao - czyli "(売茶翁) " -to mnich ze świątyni Manpukujii który "wyszedł na ulicę, żeby sprzedać herbatę ”
Urodził się w 1675 roku na wyspie Kiusiu w rejonie należącym obecnie do prefektury Saga.
-Wyspa Kiusiu a herbata..
Należy zauważyć, że Kiusiu ma bardzo bogatą tradycję, jeśli chodzi o metody produkcji kama iri cha.Uważa się, że na wyspie w powstały pierwsze japońskie herbaty sypane ktore sprzedawano jako towar, a to dlatego, że było to miejsce handlu międzynarodowego i przekazywania zagranicznych zwyczajów na teren calej Japonii. Miasto Nagasaki było otwartym portem handlowym dla wybranych narodow takze dla Chinczykow . Tu przybyl w 1654 roku mnich Ingen i zaczynał nauczać,( zanim wyruszyl do Kioto.). Jest prawdopodobienstwo w tym okresie zaczęła rozpowszechniać sie produkcja sypkiej herbaty na Kiusiu.
Baisao przed przybyciem do swiątyni Mampukuji w Kioto znał prawdopodobnie smak herbaty powstalej w metodą kama iri...Badacze historii herbaty kama-iri jak np. Ayano Hirobe opisuje wiele stylów kamari-ri i tak mamy Karashiki kamairi ( 唐式 ) który jest uważany za chiński i istnieją hipotezy, że niektóre metody produkcji pochodzą z półwyspu koreańskiego.
Poeta ekscentryk outsider,,,
Baisao ( 売茶翁) okreslany byl jako henjin (変人) ekscetryk i wzbudzal wielkie zainteresowanie swoim stylem przygotowania herbaty. Posiadal malutkie czarki , czajniczek oraz caly zestaw do przygotowania herbaty. To byl egzotyczny , nieznany dla mieszkanow Kioto widok. Szybko rozeszly sie wiesci o uliczej herbacie oraz nie typowym sposobie przygotowania herbaty. Oprócz zwykłych przechodniów kram Baisao zaczeli odwiedzac ludzie sztuki i myśliciele, którzy razem przy herbacie dyskutowali o „codziennych oraz niezwykłych” sprawach." Znajomym Baisao byl wielki malarz okresu Edo - Ito Jakuchu.
Sencha z Uji.
Od okresu Kamakura rejon Uji jest znany jako miejsce upraw najlepszej herbaty.Sproszkowana herbata matcha produkowana była tam od wieków. W 1738roku farmer Souen Nagatani, po prawie 15 latach eksperymentów, opracował nową metodę wytwarzania herbaty.Z archiwów dowiadujemy się że do eksperymentów były one wykorzystywane odpady z produkcji matcha.Te odpady twz.orimono (折物) to nic innego jak dzisiejsza kukicha i konacha. Resztki z produkcji matchi przez lokalnych mieszkańców były traktowane jako napar. Ale to nie była to jednak smaczna herbata nadająca sie sprzedaży. Souen Nagatani po wielu dociekaniach wyprodukował herbate o dobrym smaku i przyjemnym aromacie. Byly dokładnie ugniecione liście obrobione na parze które dały aromatyczny, przyjemny napar godny zaprezntowania jako herbata.Jednakze na początku nikt nie byl zainteresownay nowym typem sypanej herbaty. Dopiero w Edo (dzisiejsze Tokio)o firma Yamatoyama wprowadziała nowy rodzaj herbaty, która z roku na rok odnosiła sukcesy.
Spotkanie Baisao z Souen Nagatani 1742 rok lato
W archiwach niewiele wspomina o tym spotkaniu. Nie wpłynęło to szybkie i wielkie zmiany w traktowaniu herbaty.
Mało mamy informacji o herbatach parzonych przez Baisao.
Nie znalazłem listy herbat ani miejsc produkcji...jedyna wzmianka jest o importowanej z Chin herbacie o chinskiej nazwie 建茗 inaczej 建渓.
Tessai Tomioka Herbciane spotkanie Sencha do rok 1870 陽羨名壷図巻 富岡鉄斎 出光美術館蔵
Pod koniec okresu Edo spotkania ludzi kultury i wielbicieli kultury chińskiej przyczyniły się do powstania obecnego stylu Sencha do ( 煎茶道 ) . Była to kontynuacja ideii Baisao czyli nieformalnego picia herbaty w otoczeniu ludzi sztuki czy indywidualistow. Z biegiem lat Sencha -do zaczęła się formalizować, przypominając klasyczną Chanoyu ( 茶の湯 ).
wykorzystałem
https://www.kyototuu.jp/Tradition/SadouHumanNagataniSouen.html
陽羨名壷図巻 wskazówka http://salonofvertigo.blogspot.com/2014/06/
https://turuta.jp/story/archives/11135
http://bungeikan.jp/domestic/detail/394/
Doktorat pana Takuya Urushihara 「The rise and fall of the Sencha by literary artists in Japan」
Baisao ( 売茶翁) okreslany byl jako henjin (変人) ekscetryk i wzbudzal wielkie zainteresowanie swoim stylem przygotowania herbaty. Posiadal malutkie czarki , czajniczek oraz caly zestaw do przygotowania herbaty. To byl egzotyczny , nieznany dla mieszkanow Kioto widok. Szybko rozeszly sie wiesci o uliczej herbacie oraz nie typowym sposobie przygotowania herbaty. Oprócz zwykłych przechodniów kram Baisao zaczeli odwiedzac ludzie sztuki i myśliciele, którzy razem przy herbacie dyskutowali o „codziennych oraz niezwykłych” sprawach." Znajomym Baisao byl wielki malarz okresu Edo - Ito Jakuchu.
Sencha z Uji.
Od okresu Kamakura rejon Uji jest znany jako miejsce upraw najlepszej herbaty.Sproszkowana herbata matcha produkowana była tam od wieków. W 1738roku farmer Souen Nagatani, po prawie 15 latach eksperymentów, opracował nową metodę wytwarzania herbaty.Z archiwów dowiadujemy się że do eksperymentów były one wykorzystywane odpady z produkcji matcha.Te odpady twz.orimono (折物) to nic innego jak dzisiejsza kukicha i konacha. Resztki z produkcji matchi przez lokalnych mieszkańców były traktowane jako napar. Ale to nie była to jednak smaczna herbata nadająca sie sprzedaży. Souen Nagatani po wielu dociekaniach wyprodukował herbate o dobrym smaku i przyjemnym aromacie. Byly dokładnie ugniecione liście obrobione na parze które dały aromatyczny, przyjemny napar godny zaprezntowania jako herbata.Jednakze na początku nikt nie byl zainteresownay nowym typem sypanej herbaty. Dopiero w Edo (dzisiejsze Tokio)o firma Yamatoyama wprowadziała nowy rodzaj herbaty, która z roku na rok odnosiła sukcesy.
Spotkanie Baisao z Souen Nagatani 1742 rok lato
W archiwach niewiele wspomina o tym spotkaniu. Nie wpłynęło to szybkie i wielkie zmiany w traktowaniu herbaty.
Mało mamy informacji o herbatach parzonych przez Baisao.
Nie znalazłem listy herbat ani miejsc produkcji...jedyna wzmianka jest o importowanej z Chin herbacie o chinskiej nazwie 建茗 inaczej 建渓.
Tessai Tomioka Herbciane spotkanie Sencha do rok 1870 陽羨名壷図巻 富岡鉄斎 出光美術館蔵
Pod koniec okresu Edo spotkania ludzi kultury i wielbicieli kultury chińskiej przyczyniły się do powstania obecnego stylu Sencha do ( 煎茶道 ) . Była to kontynuacja ideii Baisao czyli nieformalnego picia herbaty w otoczeniu ludzi sztuki czy indywidualistow. Z biegiem lat Sencha -do zaczęła się formalizować, przypominając klasyczną Chanoyu ( 茶の湯 ).
Chińska estetyka, którą można znaleźć w Sencha do , ale nie w sztuce herbaty Chanoyu
wykorzystałem
https://www.kyototuu.jp/Tradition/SadouHumanNagataniSouen.html
陽羨名壷図巻 wskazówka http://salonofvertigo.blogspot.com/2014/06/
https://turuta.jp/story/archives/11135
http://bungeikan.jp/domestic/detail/394/
Doktorat pana Takuya Urushihara 「The rise and fall of the Sencha by literary artists in Japan」
Komentarze
Prześlij komentarz